ท่อนลาน(สำหรับเพราะเลี้ยงด้วง)

ลานหรือไม้ลาน
เป็นพืชใบเลี้ยงเดี่ยว ที่อยู่ในตระกูลปาล์ม เป็นพันธุ์ไม้ดึกดำบรรพ์ ที่ไม่ขึ้นแพร่หลายนัก มีถิ่นกำเนิดในอเมริกาและแถบเมดิเตอร์เรเนียน ส่วนใหญ่จะชอบขึ้นอยู่ในที่มีอากาศชื้นเย็น มีฝนตกมาก ปรับตัวเข้ากับสภาพแวดล้อมได้ดีที่สุด ในดินที่มีความชื้นสูง ดินมีการระบายน้ำได้ดี ไม่ชอบน้ำขัง ต้นลานมีความคงทนต่อภัยธรรมชาติเป็นอย่างดี ต้นเล็กถึงแม้จะถูกไฟไหม้ก็จะงอกขึ้นได้ในโอกาสต่อไป เพราะรากของต้นลาน ฝังลงในดินลึกมาก ต้นลานที่พบในประเทศไทยมี 3 ชนิดคือ

1.Corypha lecomtei มี ชื่อสามัญ เรียกว่า ลานป่า Lan pa ในธรรมชาติพบในประเทศเวียดนามและประเทศไทย แต่ไม่ใหญ่เท่าชนิดที่ 3 ในเวียดนามและไทยนิยมนำมาใช้เขียนหรือจารึกอักษร ลานชนิดนี้พบมากที่บ้านทับลาน บ้านขุนศรี บ้านวังมืด ตำบลบุพราหมณ์ อำเภอนาดี จังหวัดปราจีนบุรี บ้านท่าฤทธิ์ ตำบลวังม่วง อำเภอมวกเหล็ก จังหวัดสระบุรี บริเวณผานกเค้า อำเภอผานกเค้า จังหวัดขอนแก่น นอกจากนี้ยังพบ ทั่วไปบริเวณจังหวัดลพบุรี , ตาก ,พิษณุโลก,นครปฐม ลานชนิดนี้มีอยู่ในอุทยานแห่งชาติทับลาน จัดว่าเป็นพันธุ์ไม้ดั้งเดิมของไทย

2.Corpha utan มี ชื่อพ้องคือ Corypha elata ชื่อสามัญเรียกว่า ลานพรุ Lan phru หรือ ebang Palm ชอบขึ้นตามแนวชายฝั่งแม่น้ำหรือในพื้นที่ชุ่มน้ำมีการกระจายตั้งแต่อินเดีย จนถึงฟิลิปปินส์ และทางตอนเหนือของออสเตรเลียในประเทศไทยพบมากในแถบภาคใต้เขตอำเภอเชียรใหญ่ และอำเภอหัวไทร จังหวัดนครศรีธรรมราช อำเภอระโนด จังหวัดสงขลาและตามเส้นทางจากจังหวัดกระบี่ถึงพังงา ลานพรุมีลักษณะพิเศษที่แตกต่างจากลานชนิ*ื่น คือ ลำต้นสูงคล้ายต้นตาลขึ้นอยู่รวมกันเป็นจำนวนมากตามที่ราบท้องทุ่ง แม้พื้นที่น้ำท่วมขัง

3. Corepha umbraculifera เป็น ปาล์ม ที่มีขนาดใหญ่ที่สุดในโลก มีชื่อสามัญว่า ลานวัดหรือลานหมื่นเถิดเทิง หรือ Fan palm, Lontar palm, Talipotpalm ลานชนิดนี้มีถิ่นกำเนิดในศรีลังกาและอินเดีย จนเป็นต้นไม้ประจำชาติของศรีลังกา ประเทศไทยไม่พบในธรรมชาติ แต่มีการนำเอามาปลูกในภาคเหนือของประเทศไทย

ต้น ลานจัดเป็นไม้ยืนต้นขนาดกลาง ลำต้นตรงและแข็ง เนื้อไม้เป็นเส้นใย ไม่มีกิ่ง มีแต่ก้านออกรอบลำต้นเป็นชั้น ๆ มีหนามเป็นฟันเลื่อยสั้น ๆ อยู่สองข้างริมขอบก้านใบ ใบยาวประมาณ 2-3 เมตร ใบใหญ่ มีลักษณะเป็นรูปพัด ค่อนข้างกลมคล้ายใบตาล บางทีเรียกปาล์มพัด ความยาวของใบ 3-4 เมตร ความกว้างที่แผ่ออกไปประมาณ 4.5-6 เมตร ถือเป็นพันธุ์ไม้ที่มีใบใหญ่ที่สุดในโลก เป็นไม้ทิ้งใบตามธรรมชาติ วงจรชีวิต ของต้นลานค่อนข้างพิเศษกว่าไม้ตระกูลอื่น ๆ คือเมื่อต้นแก่ตั้งแต่อายุ 20-80 ปี ประมาณเดือนพฤษภาคมถึงเดือนมิถุนายนจะออก*ก และผลนั่นหมายถึงชีวิตช่วงสุดท้ายของต้นลานสิ้นสุดแล้ว

ต้น ลานจะออก*กเป็นช่อใหญ่คล้ายรูปปิรามิด ตรงส่วนยอดของลำต้น ช่อ*กหนึ่งจะมี*กเป็นจำนวนล้าน ๆ *ก สีเหลืองอ่อน มีกลิ่นหอม นับตั้งแต่เริ่มออกช่อ*กและบานกลายเป็น ผลกินเวลาประมาณ 1 ปีขึ้นไป ผลมีลักษณะกลมรี สีเขียว ผลหนึ่งมีเมล็ดเดียว เมล็ดกลมสีดำ เนื้อในคล้ายลูกชิด หรือลูกจาก รับประทานได้ เมื่อผลแก่ร่วงหล่นลงสู่พื้นดินจะงอกเป็นต้นลานเล็ก ๆ มากมาย เนื่องจากลานมีลำต้นเดียว ไม่มีหน่อ ดังนั้นเมล็ดจากผลเท่านั้นเท่านั้นที่จะทำหน้าที่สืบพันธุ์ได้ สามารถใช้เพาะขยายพันธุ์ แต่การเจริญเติบโตของต้นลานเป็นไปอย่างช้ามาก ส่วนการย้ายปลูกกล้าไม้ลาน หาก มีการกระทบกระเทือนทางราก กล้าไม้จะไม่รอดตาย ประโยชน์ของต้นลาน

ลานถือได้ว่าเป็นไม้เศรษฐกิจ ประเภทหนึ่งของไทย โดยอาศัยผลผลิตที่ได้จากต้นลาน นำมาใช้ประโยชน์เพื่อการดำรงชีวิต ทั้งด้านอุปโภคและบริโภค นับตั้งแต่อดีตถึงปัจจุบัน ส่วนต่าง ๆ ของต้นลานที่นำมาใช้ประโยชน์ได้แก่
1. ยอดลานอ่อน (ใบ ลานอ่อน) เป็นที่จารึก หนังสือพระธรรมคำสั่งสอนในพระพุทธศาสนา โดยการใช้เหล็กแหลมจารบนใบลานแล้วใช้ยางรักทา เอาทรายลบยางรักจะแทรกในตัวหนังสือที่จารเป็นเส้นดำ หรือจะใช้เขม่าไฟแทนก็ได้ เรียกหนังสือใบลานเหล่านี้ว่า "คัมภีร์ใบลาน" นอกจากนี้ ยังนิยมนำมาพิมพ์เป็นการ์ด นามบัตร ที่คั่นหนังสือต่าง ๆ ใช้จักสานทำผลิตภัณฑ์ของใช้ อาทิ เช่น หมวก งอบ พัด กระเป๋า เสื่อ ภาชนะในครัวเรือน เครื่องประดับตกแต่งบ้าน เช่น โมบายรูปสัตว์ ปลาตะเพียน ฯลฯ ส่วนภาคใต้นำยอดลานพรุ มาฉีกเป็นใบ สางออกเป็นเส้น ปั่นเป็นเส้นยาวคล้ายด้าย นำไปทอเป็นแผ่น เรียกว่า ห่งอวนหรือหางอวน ทำเป็นถุงรูปสามเหลี่ยมสำหรับไว้ต่อปลายอวน ใช้เป็นถุงจับกุ้งและเคยสำหรับทำกะปิ สานเป็นถุงใส่เกลือ วองใส่ยาเส้นและซองใส่แว่นตา
2. ใบลานแก่ ใช้ มุงหลังคาและทำผนังหรือฝาบ้าน บางแห่งใช้ใบลานเผาไฟเป็นยาดับพิษอักเสบฟกช้ำบวมได้เป็นอย่างดี ซึ่งเรียกทั่วไปว่า "ยามหานิล"
3. ก้านใบ ใช้ทำโครงสร้าง ไม้ขื่อ ไม้แป และผนัง บางแห่งใช้มัดสิ่งของแทนเชือกเหนียวมาก ส่วนกระดูกลาน (ใกล้กับบริเวณหนามแหลม) มีความแข็ง และเหนียวมากกว่าส่วนอื่นของก้านใบ ใช้ทำคันกลดพระธุดงค์ นอกจากนี้ยังใช้ทำขอบภาชนะจักสานทั่วไป เช่น ขอบกระด้ง ตะแกรง กระบุง ตะกร้า เป็นต้น
4. ลำต้น นำมาตัดเป็นท่อน ๆ สำหรับนั่งเล่นหรือใช้ตกแต่งประดับสวน ทำฟืนเป็นเชื้อเพลิงหุงต้ม ภาคใต้บางแห่งใช้ทำครกและสาก
5. ผล ลูกตาลอ่อน นำเนื้อในมารับประทานแบบลุกชิดหรือลูกจาก ส่วนเปลือกรับประทานเป็นยาขับระบายดี บางแห่งใช้ลูกลานทุบทั้งเปลือก โยนลงน้ำทำให้ปลาเมา แต่ไม่ถึงตาย สะดวกแก่การจับปลา

6. ราก ใช้ฝนรับประทานแก้ร้อน ขับเหงื่อ แก้ไข้หวัด เป็นต้น

คัมภีร์ใบลาน



ข้อมูลจาก
http://www.bl.msu.ac.th/bailan/p_5.asp

ลักษณะพ่อแม่พันธุ์                            พ่อพันธุ์-ปีกมีลายสีดำ สีเข้มกว่า                            แม่พันธุ์-ปีกออกเหลืองอมน้ำตาลไม่มีลาย                            ตัวผู้-มีลายดำ ปีกดำเข้ม ขนที่ปลยงวง                            ตัวเมีย-ปีกออกเหลืองน้ำตาล                                                        การเลี้ยง                            1.ใช้ต้นของต้นลาน ความสูงประมาณ 40 ซม. (ใช้ระยะในการเลี้ยงได้ 6-12 เดือนก็จะผุหมด) แล้วใช้ต้นลานที่ผุๆวางทับบนทิ้งไว้กลางแจ้ง                            2.ปล่อยพ่อแม่พันธุ์-แม่พันธุ์ 2 คู่ 1:1                            3.คอยรดน้ำให้ชื้น ประมาณอาทิตย์ละ2-3ครั้ง (เปลือกมะพร้าวก็ได้คือถ้าแห้งก็รดน้ำ)                            4.ศัตรูคือไรกับมด, ไก่ และเชื้อราจากการหมักหมม                            5.อาหาร คือ ต้นลานเขาจะคอยกินไปเรื่อย

ขั้นตอนการเลี้ยง                            1.ต้องเตรียมต้นลาน ที่มีความสูงประมาณ 40 ซม. (ใช้ระยะในการเลี้ยงได้ 6-12 เดือน)                            2.ปล่อย พ่อแม่พันธุ์(1:1) 2คู่ ต่อต้นลานผุๆ 1ต้น หรือเปลือกมะพร้าววางทับไว้ข้างบนเพื่อป้องกันแสงแดด และเป็นแหล่งอาหารให้ด้วงทิ้งกลางแจ้ง                            3.ต้องคอยรดน้ำให้ชื้นอาทิตย์ละ2-3ครั้ง หรือถ้าเห็นว่าแห้งก็ให้รดได้ ถ้าฝนตกก็ไม่ต้องรดมาก                            4.หลังจากนั้นประมาณ2-3วัน ก็จะเริ่มออกลูกเป็นตัวหนอนเล็กจะเจาะกินต้นลานไปเรื่อยๆ                            5.ประมาณ 2 เดือน ก็จะเริ่มจับขายได้คือระยะดักแด้ แต่ถ้าบางตัวเราปล่อยให้เป็นพ่อพันธุ์-แม่พันธุ์ ก็จะใช้เวลาประมาณ 1 เดือน หลังจากนั้นจะผสมพันธุ์และวางไข่ภายใน 2 เดือน ก็จะเริ่มตายลง                            6เจริญเติบโต โดยการลอกคราบ ในการละครั้งการลอกคราบจะเป็นสีขาว

ระยะเวลาการเลี้ยง                            1.เมื่อปล่อยพ่อพันธุ์-แม่พันธุ์ จะผสมพันธุ์และใช้ระยะจะออกลูก                            2.ให้มีความชื้นพอประมาณ ถ้าฝนตกก็ไม่ต้องรดน้ำถ้าอากาศร้อนก็ให้รดน้ำ                            3.ใช้วิธีการลอกคราบ                            4.สองเดือนจะเป็นระยะที่เริมจับขายได้ เรียกว่าดักแด้                            5.ถ้า ปล่อยทิ้งไว้ประมาณ15วันก็จะเป็น พ่อ-แม่พันธุ์ ให้ลูกแล้วอีกประมาณ 2 เดือน                                                        ลักษณะวงจรชีวิต                                                        ไข่-ตัวหนอน-ดักแด้-ตัวเต็มวัย                                                        ผลผลิต                            ต้น สาคู หรือต้นลานที่ตัดเป็นท่อนๆเพาะตัวด้วง จะเก็บตัวด้วงได้ท่อนละ 1 กก. วิธีการเก็บคือการเก็บไปเรื่อยๆ เก็บทุกวันจนกว่าตัวจะแก่ ถ้าท่อนสาคู 50 ท่อน ก็จะได้ 80-100 กก.

การตลาด                            1.ขายพ่อ-แม่พันธุ์ ตัวละ 4 บาท                            2.ขายเนื้อ กิโลกรัมละ 200-500 บาท                                                        การนำไปปรุงเป็นอาหารคั่ว นำไปทอดหรือผัดน้ำมัน                            คุณค่าทางโภชนาการ มีไขมัน โปรตีน และฮอร์โมนสูงมาก